- Raisson, G. & Garrigue, R. (2017). De encyclopedie van de marsmannetjes. Voor aardbewoners die dromen van een reis naar Mars. Davidsfonds/Infodok.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- De ervaringen uit het project 'De Boekenhouder', medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd oktober 2019.
- Maes, J. (2017). De leraar die de wolken meet. Een pleidooi voor kunsteducatie. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Patty Roos over het belang van informatieve boeken in de klas (Meer Taal, jrg.2 nr.1, 2014, p.22-23). In deze column, verschenen in het tijdschrift 'Meer Taal' (nummer 1, jaargang 2, 2014), kan je lezen over het gebruik van informatieve boeken in de klas en het effect daarvan op kinderen.
- Van Rompaey, A. (2018). Conferentieboek 32ste Conferentie Onderwijs Nederlands, 2018, pagina 6 – 10, http://188.166.31.53/~taaluniete/wp-content/uploads/2018/01/hsn_32_conferentieboek.pdf en http://188.166.31.53/~taaluniete/bijdrage/mindmappen-met-kleuters/ , geconsulteerd 6 oktober 2019.
- Van Wichelen, R. (2019). Beeldtaalontwikkeling. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd oktober 2019.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- De ervaringen uit het project 'De Boekenhouder', medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- De Koning, B.B. & van der Schoot, M. (2013). Becoming part of the story! Refueling the interest in visualization strategies for reading comprehension. In Educational Psychology Review, 25 (2), 261-287.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd oktober 2019.
- Maes, J. (2017). De leraar die de wolken meet. Een pleidooi voor kunsteducatie. Tielt: Uitgeverij Lannoo nv.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Patty Roos over het belang van informatieve boeken in de klas (Meer Taal, jrg.2 nr.1, 2014, p.22-23). In deze column, verschenen in het tijdschrift 'Meer Taal' (nummer 1, jaargang 2, 2014), kan je lezen over het gebruik van informatieve boeken in de klas en het effect daarvan op kinderen.
- Van Wichelen, R. (2019). Beeldtaalontwikkeling. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd oktober 2019.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- De ervaringen uit het project 'De Boekenhouder', medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- De Koning, B.B. & van der Schoot, M. (2013). Becoming part of the story! Refueling the interest in visualization strategies for reading comprehension. In Educational Psychology Review, 25 (2), 261-287.
- Förrer, M. & van de Mortel, K. (2010). Lezen … denken … begrijpen! Handboek begrijpend lezen in het basisonderwijs. Amersfoort: CPS.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd oktober 2019.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd oktober 2019.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Brainstorm met Ruth Alberts, Annemie Natens en Ilse Banck, lerarenopleiders en pedagogen in de Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs, Odisee Brussel. 7 oktober 2019.
- De ervaringen uit het project 'De Boekenhouder', medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- De Koning, B.B. & van der Schoot, M. (2013). Becoming part of the story! Refueling the interest in visualization strategies for reading comprehension. In Educational Psychology Review, 25 (2), 261-287.
- Förrer, M. & van de Mortel, K. (2010). Lezen … denken … begrijpen! Handboek begrijpend lezen in het basisonderwijs. Amersfoort: CPS.
- Foto’s Sint en Piet overgenomen van https://www.humo.be/filmreviews/358005/ay-ramon , https://www.sylvester.be/en/cases en https://communicatie.ketnet.be/ketnet--opnames-sinterklaas-film-ay-ramon-van-start , https://www.proximus.be/pickx/nl/2001094/hij-komt-hij-komt-de-lieve-goede-sint, 6 oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd oktober 2019.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Patty Roos over het belang van informatieve boeken in de klas (Meer Taal, jrg.2 nr.1, 2014, p.22-23). In deze column, verschenen in het tijdschrift 'Meer Taal' (nummer 1, jaargang 2, 2014), kan je lezen over het gebruik van informatieve boeken in de klas en het effect daarvan op kinderen.
- Van Rompaey, A. (2018). Conferentieboek 32ste Conferentie Onderwijs Nederlands, 2018, pagina 6 – 10, http://188.166.31.53/~taaluniete/wp-content/uploads/2018/01/hsn_32_conferentieboek.pdf en http://188.166.31.53/~taaluniete/bijdrage/mindmappen-met-kleuters/ , geconsulteerd 6 oktober 2019.
- Van Rompaey, A. (2018). Mindmappen met kleuters, een boeiend verhaal! Lezing op de 32ste HSN-conferentie, 16 november 2018, Brussel.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd oktober 2019.
Dit observatieschema werd opgesteld in het kader van het project ‘De Boekenhouder’, lerarenopleiding Odisee Aalst en Brussel, gefinancierd door de stad Aalst. Met medewerking van alle Boekenhouders, zie Over De Boekenhouder, De Boekenhouders – medewerkers.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Leysen, A. (2002). Over de kracht van het voorgelezen woord: een pleidooi voor voorlezen in 13 argumenten en 11 werkvormen. In: M. Colpin e.a. (red.), Leesrijk school-en klasklimaat: een schat aan le(e)sideeën voor het basisonderwijs. Antwerpen: Garant.
- De ervaringen uit en de feedback, feed-up en feed-forward op het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Foto: sfeerbeeld uit de klas van juf Heidi (3KK, DvM Aalst, 2019).
- Uitzicht Boekenhoek:
- 1ste criterium overgenomen en vertaald uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “12. Organization of Book Area”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.24. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- 3de criterium overgenomen, vertaald en aangepast aan de Vlaamse situatie uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “12. Organization of Book Area”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.24. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- 4de criterium overgenomen en vertaald uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “12. Organization of Book Area”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.24. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- Inrichting Boekenhoek:
- 4de criterium overgenomen en vertaald uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “12. Organization of Book Area”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.24. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
Dit observatieschema werd opgesteld in het kader van het project ‘De Boekenhouder’, lerarenopleiding Odisee Aalst en Brussel, gefinancierd door de stad Aalst. Met medewerking van alle Boekenhouders, zie Over De Boekenhouder, De Boekenhouders – medewerkers.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- De ervaringen uit en de feedback, feed-up en feed-forward op het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Foto: sfeerbeeld uit de klas van juf Dina (3KK, De Nieuwe Arend Aalst, 2019).
- Criteria 4, 6, 8 overgenomen, vertaald en aangepast aan de Vlaamse situatie uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “14. Books for Learning” & “15. Approaches to Book Reading”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.28. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- Beelden uit de klassen van:
- juf Ellen, ‘voor’ november 2018 (foto 1), ‘na’ september 2019 (foto’s 2 t.e.m. 5). 2de kleuterklas, De Notelaar, Aalst.
- juf Heidi, ‘voor’ november 2018 (foto’s 6 en 7), ‘na’ juni 2019 (foto’s 8 en 9). 3de kleuterklas, DvM, Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “12. Organization of Book Area”. In Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). P.24. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- Loman, J. (2010). Bonte hoeken en prikkelende boeken - Werken met prentenboeken bij peuters en jongste kleuters, door Jozefien Loman, CTO-medewerker in n Nieuwsbrief TAAL & ONDERWIJS juni 2010.
- Loeve, D. (2007). Van beginnende geletterdheid tot lezen. Ideeënboek voor groep 1, 2 en 3. Drunen, Delubas, pp. 179-185.
- F. Janssen-Vos, F., B. Pompert, B., & H. Vink, H. (1997). Naar lezen, schrijven en rekenen. Asse, Van Gorcum, (3° ed.), pp.122-127.
- Centrum voor Taal & Onderwijs. De boekenhoek – enkele ideeën en tips. KULeuven (http://www.cteno.be).
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2018). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Schickedanz, J.A. & Collins, M.F. (2013). So much more than the ABCs. The early phases of reading and writing. Washington DC: NAEYC.
- Centrale foto: overgenomen van https://www.flickr.com/photos/brunobib/ - Lezen, Voorlezen, Samen Lezen. Overgenomen maart 2020.
- Door Helena Taelman, Onderzoeker en blogger op Kleutergewijs.be, docent taal Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs - Odisee, de co-hogeschool (campus Aalst).
- Je vindt deze tips ook op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, in het bericht Verrassende en confronterende voorleestips voor de kleuterklas: https://kleutergewijs.wordpress.com/2017/08/23/verrassende-en-confronterende-voorleestips-voor-de-kleuterklas/ (augustus 2017).
- Meer informatie over zelfsturing, cognitieve flexibiliteit … executieve functies: Zet je EF Bril op, https://www.ef-bril.be/
- Meer informatie over De Taallijn van het expertisecentrum Nederlands: https://expertisecentrumnederlands.nl/de-taallijn
- Meer informatie over close reading:
- Lapp, D. e.a. (2018). Close reading - Werken aan dieper tekstbegrip in het basisonderwijs. Huizen: Uitgeverij Pica.
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Close_reading
- Close reading: tips voor in de praktijk: https://www.zwijsen.nl/inspiratie/close-reading-tips-voor-in-de-praktijk
- Youtube-filmpje met Timothy Shanahan en Doug Fisher: https://www.youtube.com/watch?v=TM57WL9WUwc&app=desktop
- Een eenvoudig Amerikaans filmpje over close reading: https://www.youtube.com/watch?v=e8EFTE7Xf1g&app=desktop
- Meer informatie over de instap- en uitstapmethodiek: http://www.cteno.be/downloads/publicaties/loman_ea_2015_iedereen_taalt_theoretisch_kader.pdf
- Meer informatie over CTO, Centrum voor Taal en Onderwijs: http://www.cteno.be/?idWs=15
- Meer informatie over de boekenladder van Neuman & Wright (2013): https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2016/07/fons_1_2_taelman.pdf
- Grøver, V., Rydland, V., Gustafsson, J.-E., & Snow, C. (2020). Shared book reading in preschool supports bilingual children’s second language learning: A cluster-randomized trial. To appear in Child Development.
- Hadley, E. B., & Dickinson, D. K. (2019). Cues for word-learning during shared book-reading and guided play in preschool. Journal of child language, 46(6), 1202-1227.
- Zipoli, R. P., Jr., Coyne, M. D., & McCoach, D. B. (2011). Enhancing Vocabulary Intervention for Kindergarten Students: Strategic Integration of Semantically Related and Embedded Word Review. Remedial and Special Education, 32(2), 131-143.
- Centrale foto: overgenomen van https://kleutergewijs.wordpress.com/2017/08/23/verrassende-en-confronterende-voorleestips-voor-de-kleuterklas/. Overgenomen maart 2020.
- Door Helena Taelman, Onderzoeker en blogger op Kleutergewijs.be, docent taal Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs - Odisee, de co-hogeschool (campus Aalst).
- Je vindt deze tips ook op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, in het bericht 5 tips voor krachtige voorleesmomenten met meertalige kleuters: https://kleutergewijs.wordpress.com/2017/08/23/verrassende-en-confronterende-voorleestips-voor-de-kleuterklas/ (februari 2020).
- Meer informatie over de Equality & Inclusion Conference (Utrecht, 2019): https://equality-inclusion.com/
- Door Helena Taelman, Onderzoeker en blogger op Kleutergewijs.be, docent taal Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs - Odisee, de co-hogeschool (campus Aalst).
- Met dank aan collega’s Thijs Eeckhout (STEM-expert) en Marlies Algoet (taalexpert) en de leerkrachten van het STEM op taal-project.
- Je vindt deze tips ook op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, in het bericht Vijf alternatieve vormen van preteaching: https://kleutergewijs.wordpress.com/2019/05/22/5-alternatieve-vormen-van-preteaching/ (mei 2019).
- Centrale afbeelding: uit Izzy Gizmo (Pip Jones & Sara Ogilvie).
- Kaefer, T., Neuman, S. B., & Pinkham, A. M. (2015). Pre-existing background knowledge influences socioeconomic differences in preschoolers’ word learning and comprehension. Reading Psychology, 36(3), 203-231.
- Kirschner, P.A., Claessens, L. & Raaijmakers, S. (2018). Op de schouders van reuzen. Inspirerende inzichten uit de cognitieve psychologie voor leerkrachten. Ten Brink Uitgevers.
- Shanahan, T., Callison, K., Carriere, C., Duke, N. K., Pearson, P. D., Schatschneider, C., & Torgesen, J. (2010). Improving reading comprehension in kindergarten through 3rd grade: A practice guide (NCEE 2010-4038). Washington, DC: National Center for Education Evaluation and Regional Assistance, Institute of Education Sciences, U.S. Department of Education. Retrieved from whatworks.ed.gov/publications/practiceguides.
- Teepe, R. C., Molenaar, I., Oostdam, R., Fukkink, R., & Verhoeven, L. (2019). Helping parents enhance vocabulary development in preschool children: Effects of a family literacy program. Early Childhood Research Quarterly, 48, 226-236.
- Neuman, S. & Wright, T. (2013). All about words. Teachers college press.
- Meer informatie over het project STEM op taal: https://www.odisee.be/nl/stemoptaal
- Meer informatie over de boekenladder van Neuman & Wright (2013): https://frisonderwijsnederlands.files.wordpress.com/2016/07/fons_1_2_taelman.pdf
- Meer informatie over het taalstimuleringsprogramma VVE Thuis: http://www.taalbegintthuis.nl/vve-thuis/
- Door Astrid Cornelis, docent en blogger op Kleutergewijs.be – Thomas More.
- Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, in het bericht Wiskundige initiatie vanuit een prentenboek. Het werkt! https://kleutergewijs.wordpress.com/2015/04/02/wiskundige-initiatie-vanuit-een-prentenboek-het-werkt/ (april 2015).
- Nationaal regieorgaan onderwijsonderzoek (2014). Prentenboeken voorlezen draagt bij aan reken-wiskundige ontwikkeling van kleuters via https://www.nro.nl/prentenboeken-voorlezen-draagt-bij-aan-reken-wiskundige-ontwikkeling-van-kleuters/ , maart 2020.
- Van Bree, R. & van Bree, H. (2011). Met rekenogen gelezen. Rekenactiviteiten voor jonge kinderen bij 45 prentenboeken. Leuven/Den Haag: Acco.
- Van den Heuvel-Panhuizen, M. en Loomans, H. (oktober 2012). Rekenen-wiskunde voor kleuters - Rekenen met prentenboeken. In JSW (Jeugd in School en Wereld) - vakblad voor leerkrachten in het basisonderwijs, speciaal onderwijs en opleiding https://www.jsw.nl/ . JSW 2, jrg 97. Gedownload via https://www.nro.nl/wp-content/uploads/2014/11/jrg97-oktober2012-van-den-Heuvel-Panhuizen-Loomans-Rekenenmetprentenboeken-PROMO.pdf , maart 2020.
Dit observatieschema werd opgesteld in het kader van het project ‘De Boekenhouder’, lerarenopleiding Odisee Aalst en Brussel, gefinancierd door de stad Aalst. Met medewerking van alle Boekenhouders, zie Over De Boekenhouder, De Boekenhouders – medewerkers.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2019). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- De ervaringen uit en de feedback, feed-up en feed-forward op het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Foto: sfeerbeeld uit de klas van juf Kristine (2KK, DvM Aalst, 2019).
‘De Ruimte’ – drie uiteenlopende activiteiten in de boekenhoek! In de juiste volgorde leggen, opzoeken & vergelijken, genieten
- Tips van juf Karen, 3de kleuterklas, 2019, DvM Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- Sieglinde Duchateau, recensie op Pluizer.be, https://www.pluizer.be/kinderboeken-jeugdboeken/marsmannetjes-zijn-dol-op-onderbroeken, overgenomen maart 2020.
- Afbeelding overgenomen van inkijkexemplaar op https://www.bol.com/nl/p/willewete-sterren-en-planeten/... , maart 2020.
- Patty Roos over het belang van informatieve boeken in de klas (Meer Taal, jrg.2 nr.1, 2014, p.22-23). In deze column, verschenen in het tijdschrift 'Meer Taal' (nummer 1, jaargang 2, 2014), kan je lezen over het gebruik van informatieve boeken in de klas en het effect daarvan op kinderen.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd mei 2020.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd mei 2020.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd mei 2020.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd mei 2020.
- Tip van juf Heidi, 3de kleuterklas, 2019, DvM Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- Tip opgesteld in het kader van het project De Boekenhouder, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Een tip van Dina Ayad, 3de kleuterklas, 2019, De Nieuwe Arend (Aalst).
- Manno, M. (november 2013). The Benefits of Puzzles in Early Childhood Development op Teach – Make a difference: https://teach.com/, https://teach.com/blog/the-benefits-of-puzzles-in-early-childhood-development/. Geconsulteerd mei 2020.
- Davis, J. (februari 2012). Why puzzels are so important for kids learning. Op Learnig4Kids: https://www.learning4kids.net/, https://www.learning4kids.net/2012/02/21/why-are-puzzles-so-good-for-kids-learning/. Geconsulteerd mei 2020.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd mei 2020.
- Tips van juf Heidi, 3de kleuterklas, 2019, DvM Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd mei 2020.
- Ontwikkelingsdoelen en eindtermen (ODET) Bee-Bot, gedownload en geconsulteerd van Ontdektechniektalent.be: https://www.ontdektechniektalent.be/ , webpagina https://www.ontdektechniektalent.be/minirobot-kleuters , mei 2020.
- Verhoeven, L., Aarnoutse, C., Blauw, A. de, Boland, T., Vernooy, K. & Zandt, R. van het (1999). Tussendoelen beginnende geletterdheid. Een leerlijn voor groep 1 tot en met 3. Nijmegen: Expertisecentrum Nederlands.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd mei 2020.
- Beelden uit de klassen van:
- juf Ellen, juni 2019, 2de kleuterklas, De Notelaar, Aalst.
- juf Heidi, juni 2019, 3de kleuterklas, DvM, Aalst.
- juf Kristine, mei 2019, 2de kleuterklas, DvM, Aalst.
- juf Dina, november 2019, 3de kleuterklas, De Nieuwe Arend, Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2018). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Beelden: Astrid Vrydag, mei 2018, opdracht eerste opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel. Stageschool Kleuterschool Ter Dreef, Merchtem.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2018). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
Beelden:
- Britt Vanden Abeele, stage jongste kleuter, november 2018, tweede opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
- Britt Vanden Abeele, Lobke Marcelis, Marie De Pauw, onbekend; mei 2018, opdracht eerste opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
- Tine Van den Block, april 2019, tweede opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
De boekenhoek verrijken zoals de andere hoeken van de klas: twee voorbeelden in het thema ‘zomer aan zee’
- Beelden:
- Marthe Mergan, mei 2017, opdracht eerste opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
- Rani Van Holder, mei 2018, opdracht eerste opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel. Stageschool GBS De Knipoog (Sint-Jans-Molenbeek). Mentor Ebru Bektas.
- Algoet, M., Vanoosthuyze, S., & Verbruggen, J. (2018). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Jaantje Verbruggen, Lieve Van Severen en Marlies Algoet, Kleutergewijs.be, Van oubollige boehoe-hoek naar catchy boekenhoek! Hoe kleuters warm maken voor de boekenhoek? Enkele zegezekere marketingstrategieën, augustus 2020. https://kleutergewijs.wordpress.com/2020/08/30/van-oubollige-boehoe-hoek-naar-catchy-boekenhoek-hoe-kleuters-warm-maken-voor-de-boekenhoek-enkele-zegezekere-marketingstrategieen/
- Meer informatie vind je o.a. in het boek The Reading Mind: A Cognitive Approach to Understanding How the Mind Reads van Daniel T. Willingham (2017, Jossey-Bass).
- De ‘coverfoto’ is een opname van Cindy Monteiro Da Silva, mei 2018, opdracht eerste opleidingsfase Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
- Citaat rond marketing van Joke Hofmans (2018), Marketingtrucs: doe zoals uw supermarkt, https://uwtekst.be/marketingtrucs-doe-zoals-uw-supermarkt/ op https://uwtekst.be/ , overgenomen 30 augustus 2020.
- Strategie 1: tips gebaseerd op Vind je het ook zo moeilijk om jouw kleuters in de boekenhoek te krijgen? Met deze gouden tips lukt het je wel!, 28/08/2019, door Jaantje Verbruggen en Lieve Van Severen in het kader van het project De Boekenhouder, https://kleutergewijs.wordpress.com/2019/08/28/vind-je-het-ook-zo-moeilijk-om-jouw-kleuters-in-de-boekenhoek-te-krijgen-met-deze-gouden-tips-lukt-het-je-wel/ .
- De foto’s bij strategie 1 zijn van Cindy Monteiro Da Silva, januari 2019, opdracht tweede opleidingsfase (stage jongste kleuter, in het belangstellingscentrum ‘gaatjes’), Educatieve Bachelor in het Onderwijs: Kleuteronderwijs, Odisee campus Brussel.
- Afbeeldingen strategie 2:
- Grondplan Zoo Antwerpen, via https://www.zooantwerpen.be/nl/, https://www.zooantwerpen.be/nl/plattegrond-vd-zoo/ , overgenomen 30 augustus 2020.
- Grondplan Planckendael, via https://www.zooplanckendael.be/nl/, https://www.zooplanckendael.be/nl/plattegrond-van-planckendael/ , overgenomen 30 augustus 2020
- Afbeelding strategie 3: juf Greet aan de slag in de boekenhoek. Basisschool Sint-Albertus (AlJo-Scholen), Sint-Agatha-Berchem, Greet Vandergoten, oktober 2018.
- Afbeelding strategie 4: bij juf Cathy Manolo, 2de kleuterklas, 2018-2019, De Nieuwe Arend, Aalst.
- Tips van juf Heidi, 3de kleuterklas, 2019, DvM Aalst.
- De ervaringen uit het project ‘De Boekenhouder’, medewerkers zie Over De Boekenhouder, Boekenhouders: medewerkers project.
- Speciale dank aan Innerwheel Club Dendervallei (https://www.innerwheel.be/nl/club/dendervallei) voor het schenken van prachtige boekenpakketten waarmee de deelnemende kleuteronderwijzeressen nog enthousiaster aan de slag konden om rijke, functionele activiteiten aan te bieden in hun kleuterklas.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao, geconsulteerd oktober 2019.
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs, geconsulteerd oktober 2019.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/ , geconsulteerd oktober 2019.
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/, geconsulteerd oktober 2019.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen, in het kader van Boeken troef! , een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid.
- Algoet, M. (2016). Maximaal Megataal. Een boek vol tips voor meer taal, meer denken en meer onderwijstijd in de tweede en derde kleuterklas. (Garant). Voorbeelden bij aanwezigheden: overgenomen uit 1. Goedemorgen meester Jo! Onthaal. “Wie is aanwezig?” – pp.60-61.
- Algoet, M. (2016). Maximaal Megataal. Een boek vol tips voor meer taal, meer denken en meer onderwijstijd in de tweede en derde kleuterklas. (Garant). 3. Naar optimale tijdsbesteding – pp.18-25. Voorbeelden daglijn zie Het is dinsdag en het regent – kalenders – pp. 65-74.
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs
- Maximaal-Megataal, Een site boordevol tips, praktijkvoorbeelden, achtergrondinformatie, trainingsinfo en een vragenforum bij het handboek Maximaal Megataal, https://maximaal-megataal.odisee.be/
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Register aanwezigheden: afbeelding overgenomen (januari 2021) van https://www.baert.com/nl/, https://www.baert.com/nl/aanbod/basis-materiaal/papier-schriften-en-karton/schriften/FT1064-aanwezigheidsregister-b40-p-st/
- Startafbeelding agenda: uit Algoet, M. (2016). Maximaal Megataal. Een boek vol tips voor meer taal, meer denken en meer onderwijstijd in de tweede en derde kleuterklas. (Garant). 1. Goedemorgen meester Jo! Onthaal. (p.55)
- Vanmierlo, H., Vancraeyveldt, C. & Aerden, I. (2020). Citaat (met voorbeelden) daglijn overgenomen van Waarom mag mijn broer wel naar school gaan en ik niet? Op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, https://kleutergewijs.wordpress.com/, https://kleutergewijs.wordpress.com/2020/05/13/waarom-mag-mijn-broer-wel-naar-school-gaan-en-ik-niet/
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/ en https://zill-selector.katholiekonderwijs.vlaanderen/#/search
- Castles, A., Rastle, K. & Nation, K. (2018). Ending the Reading Wars: Reading Acquisition From Novice to Expert. Op https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1529100618772271
- Criteria 10, 11 (‘Algemene kenmerken boekenaanbod’) en 13, 16, 17 (‘Verdieping kenmerken boekenaanbod’) overgenomen, vertaald en aangepast aan de Vlaamse situatie uit Smith, M. W., Brady, J. P. & Anastasopoulos, L. (2008). “13. Characteristics of Books” in Early Language & Literacy Classroom Observation: Pre-K Tool (ELLCO). Pp. 26. Baltimore, MD: Paul H. Brookes, Inc. Stanovich.
- Dit observatieschema werd opgesteld in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid.
- Fill your house with stacks of books ... in all the crannies and all the nooks. This quote is from the movie, In Search of Dr. Seuss. Dr. Seuss knew the average kid would pick up a book and be hooked. Afbeelding overgenomen (februari 2021) van Pinterest, https://www.pinterest.com/, https://www.pinterest.com/pin/126593439504652415/
- Mazarese, CH. & Verheyden, L. (2005). Verhalen zijn vensters op de wereld. ICO-iseer je aanbod! Kleuters en ik; 2005; Vol. 21; iss. 3; pp. 27 – 28. Of via de website van het Centrum voor Taal en Onderwijs, https://www.arts.kuleuven.be/cto
- Odisee leest en doet lezen, https://www.odisee.be/nl/odiseeleest : https://www.odisee.be/nl/leesnetwerk-basisonderwijs
- Pluizer – Recensies kinder- en jeugdboeken, https://www.pluizer.be/
- Pluizuit – Recensies van kinder- en jeugdboeken, https://pluizuit.be/
- Poland, M. (2006). Jouw verhaal is mijn venster. In Wereld van het jonge kind, jrg. 33 (7), 204-208.
- Roos, P. (2014) Column over het belang van informatieve boeken in de klas. In Meer Taal, jrg.2 nr.1, 2014, p.22-23.
- Verbruggen, J. (2013). Anders- en meertalige prentenboeken. Project Iedereen Taalklaar, School of Education – HUB, 2012-2013.
- Verbruggen, J., Algoet, M. & Vanoosthuyze, S. (2020). Aan de slag met prentenboeken en boekmaterialen in de kleuterklas. Onuitgegeven cursus, Brussel: Odisee.
- Verley, V. (2010). Prentenboeken als invalshoek om te leren omgaan met diversiteit. Op de website van het Steunpunt Diversiteit en Leren, https://diversiteitenleren.be/
- Willingham, D. T. (2015). Raising kids who read. What parents and teachers can do. (Jossey-Bass).
- Willingham, D. T. (2017). The Reading Mind: A Cognitive Approach to Understanding How the Mind Reads. (Jossey-Bass).
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen, in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid.
- (Enkele) afbeeldingen overgenomen (april 2021) van Leesbevordering in de klas, Boekrecensies en lestips voor de bovenbouw, https://leesbevorderingindeklas.nl/ , https://leesbevorderingindeklas.nl/book-review/atlas/ (Femke, 2019)
- Mizielinska, A. & Mizielinski, D. (vertaling door Pauwelijn, G.) (2013). Atlas - Een fantastische ontdekkingsreis langs de schatten van de wereld. Terra – Lannoo.
- Odisee, #ODISEELEESTENDOETLEZEN, https://www.odisee.be/nl/odiseeleest
- Van Montfoort, A. & Wassing, A. (2020). De doorgaande leeslijn. De leesontwikkeling van 0-20 jaar. Amsterdam: Stichting Lezen.
- Verbruggen, J. (2020). (Met) boeken wérken in de kleuterklas! Op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, https://kleutergewijs.wordpress.com/2019/10/09/met-boeken-werken-in-de-kleuterklas/
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Leerplannen basisonderwijs GO! Pro. GO! Onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap, https://pro.g-o.be/pedagogische-begeleiding-leerplannen-nascholing/leerplannen/leerplannen-bao
- Leerplannen basisonderwijs OVSG. OVSG vzw, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, https://www.ovsg.be/leerplannen/basisonderwijs
- Zin in leren! Zin in leven! (Zill). Leerplan Katholiek Onderwijs Vlaanderen, https://zill.katholiekonderwijs.vlaanderen/#!/ en https://zill-selector.katholiekonderwijs.vlaanderen/#/search
- Aladjidi, V. & Tchoukriel, E. (2017). Dierenatlas. Blloan Junior, Ballon Media.
- Aladjidi, V. & Tchoukriel, E. (2017). Mein großer Tieratlas. Gerstenberg Verlag.
- Startafbeelding uit: Dierenatlas (Aladjidi & Tchoukriel, 2017).
- Du Laure, F. (2015). Mijn grote reis om de wereld – DIEREN. Leopold.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project van de Odisee-lerarenopleidingen in samenwerking met 22 kleuter-, lagere en secundaire schoolteams; Het Lezerscollectief en de bibliotheken van Aalst (Utopia), Anderlecht en Denderleeuw. Dit project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid.
- Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met leesmaterialen van A tot Z: deel 1
- Colombo, M. & Faccioli, I. (2018). Heldenatlas – 101 bijzondere mensen die de wereld veranderden. Rebo Productions. (Zaha Hadid: p.15; Bob Dylan: p.18).
- Colombo, M. & Faccioli, I. (2018). Vite straordinarie. ElektaKids. Fragmenten overgenomen (juni 2021) van https://www.amazon.co.uk/Vite-straordinarie-Miralda-Colombo/dp/8891820199
- van der Molen, J. (2016). Helden! Mensen die de wereld mooier maakten. Ploegsma.
- van der Molen, J. (2019). Heldinnen – Vijftig vrouwen die weten wat ze willen. Ploegsma.
- Kleine helden-box (Baeckens Books).
- Afbeelding rond Zaha Hadid:
- fragment Zaha Hadid uit Heldenatlas (Colombo & Faccioli, 2018);
- Havenhuis Antwerpen (©Helene Bilet). Overgenomen van ArchDaily, https://www.archdaily.com/, Zaha Hadid Architects, https://www.archdaily.com/795832/antwerp-port-house-zaha-hadid-architects, juni 2021;
- Heydar Aliyev Center - Heydər Əliyev Mərkəzi in Baku, Azerbaijan (©Sami Moubayed). Overgenomen van Inside Arabia, https://insidearabia.com/, Iraqi-Born Zaha Hadid (1950-2016): First Woman Awarded Prestigious Pritzker Prize (door Sami Moubayed, maart 2021), https://insidearabia.com/iraqi-born-zaha-hadid-1950-2016-first-woman-awarded-prestigious-pritzker-prize/. Overgenomen juni 2021.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project van de Odisee-lerarenopleidingen in samenwerking met 22 kleuter-, lagere en secundaire schoolteams; Het Lezerscollectief en de bibliotheken van Aalst (Utopia), Anderlecht en Denderleeuw. Dit project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid.
- Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met leesmaterialen van A tot Z: deel 1
- Schofield, J. & Danks, F. (2012). The Stick Book - Loads of things you can make or do with a stick. Frances Lincoln Publishers Ltd.
- Schofield, J., Danks, F. & Verheij, J. (2012). Het bos boek - ontdek wat je allemaal kunt doen met een tak. Christofoor
- Schofield, J., Danks, F. & Zierski, M.-P. (2013). Mille choses à faire avec un bout de bois. Gallimard jeunesse.
- Schofield, J., Danks, F. & Leyk, A. (2015). W co się bawić. Cuda na kiju. Gry i zabawy na świeżym powietrzu. Buchmann.
- Schofield, J., Danks, F. & McArthur, C. (2016). El Libro de Los Palos. Un Monton de Cosas Que Construir y Hacer Con Palos. Ediciones Rodeno.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project van de Odisee-lerarenopleidingen in samenwerking met 22 kleuter-, lagere en secundaire schoolteams; Het Lezerscollectief en de bibliotheken van Aalst (Utopia), Anderlecht en Denderleeuw. Dit project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen: deel 2
- RINUS VAN DE VELDE The Villagers. Interview Rinus Van de Velde by Tim Van Laere. Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp.
- RINUS VAN DE VELDE I am still not there, David. 2019 charcoal on canvas, artist frame 180 x 224 cm. Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp.
- RINUS VAN DE VELDE They call him the wall of the village. 2019 charcoal on canvas, artist frame 159 x 153 cm. Courtesy Tim Van Laere Gallery, Antwerp.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project van de Odisee-lerarenopleidingen in samenwerking met 22 kleuter-, lagere en secundaire schoolteams; Het Lezerscollectief en de bibliotheken van Aalst (Utopia), Anderlecht en Denderleeuw. Dit project wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met leesmaterialen: deel 1
- Een tip van juf Karen, 3de kleuterklas, 2019, DvM Aalst.
- Zie bronvermelding bij Ontwerp je eigen ... Marsbewoner! op deze site.
- Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, in het bericht (Met) boeken wérken in de kleuterklas (oktober 2019).
- Palmer, D. (2015). Over de dinosaurus en andere prehistorische dieren - encyclopedie voor jong en oud. Haarlem: Gottmer.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld doorJaantje VerbruggenenRuth Van Wichelenin het kader vanBoeken troef!,een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug opKleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs:Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen: deel 2
- van Donkelaar, M., van Rooijen, M. & Posthuma, S. (2008). Boven in een groene linde zat een moddervette haan. Gottmer. De hond en het bot: p. 60-61.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS). https://onderwijsdoelen.be/
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen: deel 1
- Mollison, J. (2010). Where children sleep. Chris Boot Ltd.
- Mollison, J. (nd). Where children sleep. Website: https://www.jamesmollison.com/where-children-sleep
- Afbeeldingen bij fotoboeken:
- Hang, 5, Beijing, China; Jazzy, 4, Kentucky, USA; Anonymous, 4, Rome, Italy. Overgenomen van Where children sleep. Website: https://www.jamesmollison.com/where-children-sleep
- Kaya, 4, Tokyo, Japan: uit Mollison, J. (2010). Where children sleep. Chris Boot Ltd. (pp. 10-11)
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS).
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 2 – van Encyclopedieën tot Kunstkijkboeken
- Le Saux, A. & Solotareff, G. (2006). Het kleine museum. Amsterdam/Antwerpen: Querido. Oorspronkelijke titel en uitgave: Petit Museé, l’ école des loisirs, Parijs, 1992.
- Afbeeldingen hoed (detail uit De intrige, 1890, James Ensor): uit Le Saux, A. & Solotareff, G. (2006). Het kleine museum. Amsterdam/Antwerpen: Querido. (Pp. 104-105)
- Afbeelding De Intrige: overgenomen (februari 2021) van Wikipedia, de vrije encyclopedie. Op https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdpagina, https://nl.wikipedia.org/wiki/De_intrige
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid, uitgegeven door Agentschap voor Hoger Onderwijs, Volwassenenonderwijs, Kwalificaties en Studietoelagen (AHOVOKS).
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook terug op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 2 – van Encyclopedieën tot Kunstkijkboeken
- Gaudesaboos, P. (2015). Kleuren. Uit de reeks Mijn allerkleinste speelgoedwoordenboek. Lannoo. Meer informatie: https://www.gaudesaboos.be/kleuren/
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Partituur Sneeuwwit vogeltje overgenomen van De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), https://www.dbnl.org/, https://www.dbnl.org/tekst/duys001oude01_01/duys001oude01_01_0215.php , januari 2022.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- Czerwińska-Rydel, A. & Ignerska, M. (2011). Wszystko gra. Narodowy Instytut Fryderyka Chopina, Wytwórnia.
- Wszystko gra (Czerwińska-Rydel & Ignerska, 2011) – recensie overgenomen (en vrij vertaald) van lubimyczytac.pl, https://lubimyczytac.pl/ , https://lubimyczytac.pl/ksiazka/128374/wszystko-gra, april 2021.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Afbeeldingen: eigen afbeeldingen & afbeeldingen overgenomen van https://www.behance.net/gallery/7387179/All-Tuned-Up-(book-illustrations), januari 2022.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- Devernay, L. (2011). Diapason. La Joie de lire. Meer informatie via http://www.laetitiadevernay.fr/, http://www.laetitiadevernay.fr/exposition-diapason.php
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- Auto Bild Klassik 2-2021 (februari 2021).
- Auto Plus Classiques (december 2020/januari 2021).
- Autogids & Autowereld Special (modeljaar 2021).
- MotoPlus XL (6/2020).
- Timmers, L. (2005). Wie rijdt? Clavis.
- Timmers, L. (2011). Boem! Querido.
- Timmers, L. (2016). Garage Gust. Querido.
- Timmers, L. (2017). Meneer René. Querido.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- BodyMind – Slank met yoga 3-2020 (2020).
- Yoga Magazine 6-2020 (november 2020).
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Marlies Algoet en Ruth Van Wichelen in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- De Leeuw, M. (2020). Een touw in de lucht. Lannoo.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Ruth Van Wichelen en Marlies Algoet in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- Bilston, B. (n.d.). Pet Peeve in Moses, B. (2021). The Best Ever Book of Funny Poems chosen by Brian Moses. Macmillan Children’s Books, London, UK.
- De Paepe, S. (2021): Huisgedierte (vertaling Pet Peeve).
- Lessuggesties Waar is de taart (2005), zie Woutertje Pieterse Prijs, https://woutertjepieterseprijs.nl/, https://woutertjepieterseprijs.nl/lessuggesties/is-taart-lessuggesties-2005/
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Tjong-Khing, T. (2004). Waar is de taart? Lannoo.
- Tjong-Khing, T. (2005). Picknick met taart. Lannoo.
- Tjong-Khing, T. (2010). Het grote taartenboek. Een kijk- en zoekboek. Lannoo.
- Tjong-Khing, T. (2010). Verjaardag met taart. Lannoo.
- Tjong-Khing, T. (2015). Kunst met taart. Lannoo.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen, Ruth Van Wichelen en Marlies Algoet in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 3 – van Partituren tot Tijdschriften
- Bruna, D. (2014). Assepoester. Amsterdam: Mercis Publishing bv.
- Claes, F. (2017). Er was eens … Op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, https://kleutergewijs.wordpress.com/2017/03/13/er-was-eens/
- de Haan, L. & Nijland, S. (2000). Koning en Koning. Haarlem: Gottmer.
- De Paepe, S. (sdp) (2021). Grimm & CO. Via Instagram, https://www.instagram.com/stijn.de.paepe/?hl=nl, 24 november 2021.
- Docampo, V. e.a. (2017). Er was eens: sprookjes voor prille lezers – Assepoester. Wielsbeke: De Eenhoorn.
- Docampo, V., Deiana, V. & Fontana M. (vertaald door van de Vendel, E. & Chabel, J.) (2015). Assepoester. Wielsbeke: De Eenhoorn.
- Grimm, vertaald door Dreesen, K. (verschillende illustratoren) (2021). Het Grote Grimmboek. 16 sprookjes van de gebroeders Grimm. Tielt: Lannoo.
- King and King, Equality and Diversity Lesson Plan. (2017). Kindly created and shared by the young people and adults within the Millburn ASG Equality and Diversity Working Group and the Highland Council’s LGBTI+ sub-group of the Care and Learning Equalities Improvement Group. Te downloaden via Highland Literacy - Literacy Learning for Practitioners, https://highlandliteracy.com/, https://highlandliteracy.files.wordpress.com/2017/12/bgelesson-plan_king-and-king.pdf
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Tjong-Khing, T. (2013). De kleine sprookjesverteller. De drie mooiste verhalen om voor te lezen. (Assepoester, De rattenvanger van Hamelen en De nieuwe kleren van de keizer). Haarlem: Gottmer.
- Tjong-Khing, T. (2020). De sprookjesverteller. Russische sprookjes. Haarlem: Gottmer.
- Wille, R. & d’Or, A. (2019). Sprookjes met de kleur van henna uit Bulgarije, Marokko en Turkije. Wielsbeke: De Eenhoorn.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Marlies Algoet in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 4 – Er waren eens … Sprookjes en een Verse Vinklijst
- Amant, K. (2020). De drie biggetjes. Clavis Uitgeverij.
- Claes, F. (2015). Wie is er bang van de boze wolf? Op Kleutergewijs.be, de blog over innovatie en onderzoek in kleuteronderwijs, https://kleutergewijs.wordpress.com/2015/05/06/wie-is-er-bang-van-de-boze-wolf/
- Deneux, X. (2015). De drie biggetjes. Oogappel/Standaard Uitgeverij nv.
- Jacobs, J. & Di Giorgio, M. (ill.) (2018). Er was eens … Sprookjes voor prille lezers: De drie biggetjes. Wielsbeke: De Eenhoorn.
- Lambot, Ph. & Verbruggen, J. (2019). Werkblaadjes De drie biggetjes – stageopdracht vanuit Nederlands didactiek (Hoe kleuters die niet van boeken/lezen houden, toch bij boeken en andere leesmaterialen krijgen). Odisee, Educatieve Bachelor Kleuteronderwijs.
- Onderwijsdoelen basisonderwijs via Onderwijsdoelen.be, de officiële website van de Vlaamse overheid.
- Deze tip werd opgesteld door Jaantje Verbruggen en Marlies Algoet in het kader van Boeken troef!, een Lezen op School-project gefinancierd door de Vlaamse overheid. Je vindt deze tip ook op Kleutergewijs.be, de blog over onderzoek en innovatie in kleuteronderwijs: Kleuters aan de slag met (prenten)boeken en andere leesmaterialen van A tot Z, deel 4 – Er waren eens … Sprookjes en een Verse Vinklijst
- Chambers, A. (2013). Leespraat: Vertel eens & De leesomgeving. Leidschendam: NBD Biblion.
- Christoffels, I., Baay, P., Bijlsma, I., & Levels, M. (2016). Over de relatie tussen laaggeletterdheid en armoede. Stichting Lezen en Schrijven. Expertisecentrum Beroepsonderwijs: ’s-Hertogenbosch.
- Mazarese, Ch. & en Verheyden, L. (2005). Verhalen zijn vensters op de wereld. ICO-iseer je aanbod! Kleuters & ik, Jrg. 21/3 – 2004-2005 of via de website van het Centrum voor Taal en Onderwijs, http://www.cteno.be/?idWs=15
- Poland, M. (2006). Jouw verhaal is mijn venster. Wereld van het jonge kind, jrg. 33 (7), 204-208. (te downloaden via https://www.hjk-online.nl/nummer/maart-2006/)
- Smith, M. W., & Dickinson, D. K. (2002). Early Language & Literacy Classroom Observation (ELLCO) Toolkit, Research Edition [with] User’s Guide.
- Verley, V. (2010). Prentenboeken als invalshoek om te leren omgaan met diversiteit. Deze interessante bundel vind je op de website van het Steunpunt Diversiteit en Leren, http://www.diversiteitenleren.be/nl/home
- Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming, november 2021 via https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/geletterdheid-bij-mensen-in-armoede